Wat zijn obligaties?

Een obligatie is een soort lening van een bedrijf, de overheid of de bank. Als investeerder ontvang je rente in ruil voor het uitgeleende bedrag. Obligaties worden gezien als een vrij waardevaste investering voor de langere termijn. Maar er kleven ook een aantal risico’s aan. Lees hier waarom je (niet) wilt beleggen in obligaties.

Wat is het verschil tussen obligaties en aandelen?

Obligaties hebben enkele raakvlakken met aandelen, waarbij het geldbedrag ook wordt gefinancierd door meerdere investeerders. Maar waar investeerders bij aandelen een stukje van het bedrijf in handen krijgen, is dit bij obligaties niet het geval.

Een ander belangrijk verschil is dat je bij aandelen meelift op de resultaten van de uitgevende instantie, terwijl bij een obligatielening de voorwaarden meestal vooraf worden bepaald. Denk bijvoorbeeld aan de looptijd en het rentepercentage van de obligatie. De coupon, zoals de rente officieel wordt genoemd, wordt in meerdere termijn uitbetaald. Vaak is dit per kwartaal of per (half)jaar.

 

Welke instanties kunnen obligaties uitgeven?

Obligaties kunnen door drie instanties worden uitgegeven: de staat, bedrijven of banken. Wanneer overheden obligaties uitgeven, doen ze dit vaak om financieringstekorten te dekken. Staatsobligaties worden gezien als de meest veilige obligaties, aangezien (Westerse) overheden niet snel failliet gaan.

Daarnaast heb je bedrijfsobligaties, zoals vastgoedobligaties. Deze obligaties worden gezien als iets risicovoller omdat de terugbetaling afhankelijk is van de kredietwaardigheid van het bedrijf. Ook is de kans op een faillissement bij bedrijven hoger dan bij (Westerse) overheden.

Bedrijven en banken kunnen failliet gaan.

Ook banken kunnen obligaties uitgeven om hun financiële buffer te vergroten. De risico’s zijn meestal laag, maar net als bedrijven kunnen banken failliet gaan. Al grijpen overheden vaak vroegtijdig in. Dit doen ze bijvoorbeeld door rentebetalingen en aflossingen op obligatieleningen te pauzeren of te schrappen. Hoewel dit een faillissement kan voorkomen, gaat het wel ten koste van het rendement.

Welke obligaties zijn er?

Er zijn verschillende soorten obligaties, waarvan de obligatie met vaste coupon de meest voorkomende is. Dit zijn de leningen met een vooraf afgesproken looptijd en een vaste rente. Obligaties waarvan de rente afhankelijk is van bijvoorbeeld de actuele marktrente worden obligaties met variabele coupon genoemd.

De looptijd en rente zijn vaak vooraf bepaald.

Is de looptijd van de lening niet vooraf bepaald, dan heb je te maken met een eeuwigdurende obligatie. Een belangrijk kenmerk van deze obligatie is dat de uitgevende instantie de hoofdsom niet hoeft terug te betalen.

In sommige gevallen kan een obligatie, onder bepaalde voorwaarden, worden omgezet in aandelen. Vaak is dit aan het einde van de looptijd, maar het gebeurt ook dat de obligatie tussentijds al kan worden ingeruild voor aandelen. Dit worden converteerbare obligaties genoemd.

Hoe veilig zijn obligaties?

Vergeleken met aandelen zijn obligaties minder risicovol. Dit komt omdat het een lening is, die wettelijk gezien moet worden terugbetaald. Toch loop je net als bij elke andere belegging het risico dat je geld minder waard wordt. Veel obligaties hebben een (redelijk) lange looptijd. Soms wel van tientallen jaren.

Hoe meer risico, des te hoger het rendement.

Naast dat je niet kunt voorspellen hoe financieel gezond de uitgevende instantie dan is, heb je ook te maken met economische ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan rentewijzigingen en inflatierisico’s. Om die reden hebben obligaties met een lange(re) looptijd een hoger rentepercentage. Net als bij aandelen hebben obligaties met het meeste risico het hoogste rendement.

Waar kun je obligaties kopen?

Sommige partijen geven in eigen beheer obligaties uit, maar het is gebruikelijker om ze te kopen via de bank of een broker. Ook zijn er diverse beleggingsfondsen die (ook) handelen in obligaties. Een groot voordeel hiervan is dat je meteen spreiding aanbrengt in je portefeuille. Een keerzijde van beleggingsfondsen is dat je vaak weinig invloed hebt op de samenstelling van het fonds.

Een broker kun je vergelijken met een marktplaats. Je kunt er obligaties kopen en (koers)informatie vinden, maar de uiteindelijke keuze maak je zelf. Laat je dit liever over aan een financieel expert, dan is deelname aan een obligatiefonds meer iets voor jou. Ook via ETF’s, waarbij je een bepaalde index volgt, kun je je automatisch je inleg spreiden over obligaties (eventueel gecombineerd met aandelen) die door een bank of beleggingsfonds zijn samengesteld.

Elke obligatie vertegenwoordigt hetzelfde bedrag.

Elke obligatie vertegenwoordigt een vast deel van de lening, bijvoorbeeld 500 of 1000 euro. Koop je meerdere obligaties, dan zijn die een veelvoud van de waarde van één obligatie. Veel obligaties zijn verhandelbaar, zowel op de beurs als onderhands. Maar er zijn ook obligaties die je tot het einde van de looptijd houdt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij gesloten fondsen.

Voor- en nadelen van obligaties

Een groot voordeel van obligaties is dat het wordt gezien als een vrij waardevaste investering. Dit is vooral het geval wanneer je investeert in een lening waarbij de looptijd en het rentepercentage vooraf zijn bepaald. Zolang de uitgevende instantie niet failliet gaat of in zwaar weer verkeert, kun je goed berekenen welke opbrengsten je kunt verwachten en wanneer je jouw inleg weer terugkrijgt. Wil je je obligatie(s) verhandelen voor de vervaldatum, dan kan de koers invloed hebben op de waarde.

Een (mogelijk) nadeel van obligatieleningen is dat ze minder geschikt zijn voor de korte termijn. Ook voor de investeerder die op zoek is naar wat spanning en graag wil handelen, is het niet de beste keuze. Bij niet-beursgenoteerde obligaties heb je als nadeel dat ze vaak moeilijk verhandelbaar zijn, waardoor je mogelijk jarenlang aan een slecht-renderende lening vastzit.

Tips bij het kopen van obligaties

Net als bij andere beleggingsproducten is het belangrijk om de risico’s te spreiden. Dit kun je doen door obligaties in verschillende sectoren te kopen, en het liefst met verschillende looptijden. Veel obligatieleningen hebben een rating, wat een indicatie is van de kredietwaardigheid.

Verder kan het geen kwaad om zelf onderzoek te doen naar de uitgevende instantie. Is het bijvoorbeeld de eerste obligatie-uitgifte of zijn er al meerdere trajecten (succesvol) afgerond? Ook de reputatie van de uitgever kan veel vertellen over het risico dat je loopt.